Bát Nhã là một thành công

Hoàng đông Việt

Vấn đề Bát Nhã – Làng Mai, theo chỗ hiểu biết của tôi, không có gì khó hiểu lắm.

Xã hội Việt Nam sau bao nhiêu năm dưới ngọn cờ thống trị của chế độ cộng sản đã trở nên băng hoại hơn bao giờ hết.

Cái quái gở, xấu xa, thay vì là thiểu số như ở những xã hội khác, trở thành đa số. Cái cá biệt, bất thường trở thành bình thường. Thậm chí là một thứ quy chuẩn xã hội. Dối trá, luồn lách, bất công, cửa quyền, tham nhũng, hối lộ, cam chịu, v.v.

Nhà nước và viên chức địa phương chia chác, cướp đất của dân, “mua một bán trăm” lại cho tư nhân khác trước mặt họ mà họ không làm gì được ngoài khóc, biểu tình (cũng có người tự thiêu) rồi bị trói quăng lên xe hoặc bị đánh, bị bỏ tù. Không vẫn hoàn không. Mà cũng không phải để xây trường học, bệnh viện, cơ xưởng tạo công ăn việc làm gì. Có khi chỉ là sân gôn cho mấy chú lại chơi.

Nhưng ở Việt Nam người ta bảo mình là con kiến, thì mình là con kiến. Công an muốn đánh ai thì đánh, bất cứ lúc nào, bất cứ ở đâu. Luật muốn hiểu sao thì hiểu. Xử án kiểu nào cũng được, miễn theo chỉ đạo (của tiền hoặc quyền, hoặc cả hai).

Trở lại chuyện Bát Nhã, Làng Mai có giấy tờ ký nhận của thầy Đức Nghi và đệ tử rõ ràng, không chỉ là giấy chuyển tiền. Về mặt luật pháp, đã có những vụ tương tự, người ở nước ngoài gửi tiền về cho thân nhân trong nước đứng tên rồi họ nhận luôn. Tòa án Hà Nội, và nhiều nơi khác, sau khi xem xét chứng cớ, xử thua người “nhận lầm”. Bắt hoàn trả số tiền đã nhận.

Cho nên chỉ là những tấm bia được dựng lên mà thôi. Không có bia họ vẫn bắn trúng đích và đạt mục đích.

Ngắn gọn, nhà nước tìm mọi cớ để ép thầy Đức Nghi, qua đó ép tăng thân Bát Nhã giải tán vì thầy của họ (TS Nhất Hạnh) phát ngôn nghe không giống các AQ Việt Nam bao lâu nay mà họ quen thuộc.

Tất cả các tu sĩ tại Bát Nhã là công dân Việt Nam, sống trên đất Việt Nam trước khi xuất gia họ phải xin phép đủ đường, bây giờ bị xua đuổi đánh đập (ngay trên đất Việt Nam, dưới sự chứng minh của các ban ngành đoàn thể) và chỉ còn cách hoàn tục.

Về phía Thiền sư Nhất Hạnh, chắc chắn là một người “cứng đầu”. Rõ ràng là nhà nước muốn “mượn dao giết người”, nhưng lẽ phải thuộc về mình nên ông khuyên học trò “ngồi yên như núi”.

Trong cách phát biểu của sư cô Chân Không với báo Người Việt, và thử đọc thư của Thiền sư Nhất Hạnh, tôi hiểu là Làng Mai không có ảo tưởng “thắng” nhà nước. Hơn tám chục triệu người còn lê gối khuất phục huống chi bốn trăm người tu hành. Nhưng “đàn áp” là việc của họ, còn chúng ta, bất bạo động và bất hợp tác. Cho đến lúc họ đem xe tới, xúc mình khiêng đi thì mình phải chịu.

Quốc gia này chỉ có luật rừng, không có một cơ chế giám sát nào hết. Ai cũng biết vậy. Nhưng ít ra mình dám phản kháng bất công, còn chuyện mình bị đối xử thế nào và hoàn toàn bất lực với cái thực tế “thế nào” ấy là chuyện khác.

Xã hội Việt Nam hôm nay, là một xã hội của “hợp tác” và “phát triển”. Không thiếu gì các bạn trẻ muốn vào Đảng, “cống hiến cho tổ quốc”, không thiếu gì doanh nhân thành đạt bắt tay với chính quyền các cấp cùng nhau “xây dựng đất nước”, không thiếu gì những người buôn thúng bán bưng muốn được yên thân kiếm sống qua ngày, chia bớt phần lời ít ỏi của họ cho thuế vụ, cảnh sát giao thông, quản lý thị trường, hoặc bất cứ ai làm họ sợ.

Giẫm đạp lên nhau trên đường phố, trong nhà trường, công sở, hàng quán, bệnh viện, cơ quan, v.v. mà sống. Nếu không sống thì họ phải làm gì?

Một con vi trùng chỉ có thể hoành hoành trong một cơ thể suy yếu, bệnh hoạn.

Khi anh bất hợp tác với bất công, có thái độ bất tuân dân sự để sống như những người “bình thường”, anh đang làm cơ thể Việt Nam khỏe lên. Tất nhiên con vi trùng sẽ tận diệt anh.

Nếu mỗi người Việt Nam can đảm hơn một chút, dám chịu thiệt một chút, chẳng hạn ra đường đi đúng luật lệ, nếu chẳng may bị phạt thì lên kho bạc đóng tiền, không bỏ mấy chục triệu chạy trường chạy lớp chạy điểm chạy giải cho con cháu mình, không nhét dăm chục ngàn (đến như TS. Lê Đăng Doanh, còn phải chịu, huống hồ dân đen) cho anh cán bộ phường làm cái giấy khai sinh… Nói chung là “giảm thiểu”.

Nếu mỗi người Việt Nam có tinh thần “vô úy” của Bồ Tát, quan niệm “của Caesar thì trả về cho Caesar, của Thượng đế trả về cho Thượng đế” trong Tân Ước, có nhận thức “dân vi quý, xã tắc thứ chi, quân vi khinh”, và nhất là có niềm tin vào các quyền cơ bản của mình, vào các giá trị phổ quát về “tự do, bình đẳng, bác ái”.

Nếu được như thế, tôi ngờ là con vi trùng sẽ sống rất chật vật.

Tóm lại, Bát Nhã, hay bất cứ tổ chức hội đoàn, cá nhân nào có khuynh hướng đi ra ngoài cái quỹ đạo của xã hội Việt Nam, là một mô hình không nên được nhân rộng. Tuy vậy, muốn cưỡng lại cũng không dễ.

Tam Tòa, Bát Nhã, IDS, dân oan, là những chỉ dấu trở mình của một dân tộc sống quá lâu trong “bất bình thường”, “bất bình đẳng”, “bất trắc”, “bất lực”, “bất công” và “bất nhẫn”.

Tôi cũng nghĩ như Thiền sư Nhất Hạnh, Bát Nhã là một thành công.

Hoàng Đông Việt