Sau 3 năm tùTôi nghĩ rằng việc cộng sản tống tôi vào tù là một sai lầm của họ, bởi vì mất thì đôi bên cùng mất, nhưng đựơc thì họ chả đựơc gì mà tôi lại đựơc nhiều.
Thứ nhất, trứơc đây tôi sống cuộc đời an lành, bình thường như mọi thanh niên Việt Nam, nhưng rồi sau sự việc này, tôi biết được mặt trái của xã hội, một sự tồi tệ khủng khiếp, một hậu quả mà không thể lường hết đựơc dưới chế độ độc tài này gây ra. Tôi nhấn mạnh từ “chế độ độc tài” mà tôi luôn nói từ đầu và xuyên suốt rằng tôi chống đối đến cùng sự độc tài của cộng sản, chứ không phải tôi muốn tiêu diệt đảng của họ. Đảng của họ sẽ tự thối rữa, mục ruỗng mà mất đi. Sự độc tài của họ là điều tôi không thể chấp nhận. Anh thích đảng của anh, tôi có đảng của tôi. Tại sao lại phải bắt tôi theo các anh? Tại sao lại vô lý như vậy? Trước khi vào tù tôi chỉ biết đựơc một phần, nhưng việc họ tống tôi vào tù làm cho tôi biết nốt phần còn lại, những điều tồi tệ. Sau những gì tôi trải qua, tôi thấy lý tửơng tôi theo đuổi là đúng đắn tuyệt đối. Đó là tự do, dân chủ và nhân quyền cho người Việt Nam. Điều này không bao giờ có thể có được dưới chế độ độc tài, mà lại độc tài cộng sản.”
Gia Minh: Chào LS Lê Thị Công Nhân. Trước hết xin thay mặt quý thính giả cuả Đài Á Châu Tự Do, chúng tôi chia vui với Luật Sư đã về với gia đình, thì thưa LS, xin LS có thể chia sẻ cái cảm xúc và những ý tưởng cuả LS vào lúc này ạ.
LS Lê Thị Công Nhân: Chào anh Gia Minh và xin chào quý vị. Tôi vừa về nhà được khoảng 2 tiếng đồng hồ và tâm trạng của tôi bây giờ cũng không có gì đặc biệt so với những người tù khác khi được về do đó tôi cảm thấy rất là bối rối, nhưng có một cái khác, đó là tôi không thể được tự do như đối với nhũng người tù khác khi được về, đấy là cái điều mà tôi cảm thấy thất vọng rất là lớn. Họ giữ tôi ở lại nhà tù rất là lâu và họ áp giải tôi về tận nhà.
Và trước khi về nhà họ đưa tôi ra uỷ ban phường và có sẵn hết một cái gọi là biên bản trình diện mà tôi cũng không nhớ rõ, tên gọi là biên bản trình diện về quản chế tại địa phương trong đó có nội dung rằng họ sẽ quản chế tôi và tôi thì phải tuân thủ họ, thì tôi cũng có viết vào đấy một câu là cái ý kiến của tôi, nguyên văn như thế này: "Tôi không chấp nhận bản án tòa đã tuyên cho tôi trong đó có phần quản chế này." và tôi ký tên. Và tôi nghĩ rằng đấy cũng là một tuyên bố ngắn gọn, chính xác và xuyên suốt về thái độ của tôi đối với vụ án mà nhà nước VN đã xử tôi 3 năm tù giam và 3 năm quản chế.
Tôi không chấp nhận bản án tòa đã tuyên cho tôi trong đó có phần quản chế này.
Về phần gia đình thì rất là vui và đã có nhiều người bạn đến thăm tôi ngay lập tức, bởì vì tôi về cuối giờ chiều muộn và họ đi làm họ biết tin tôi về và họ đã ghé qua, một số rất là xúc động.
Cũng có điều đáng buồn về mặt tình cảm, bởi vì thực sự mà nói vụ án của tôi là án về thái độ, tinh thần, tình cảm là chính cho nên khi những sự việc như thế này xảy ra thì quả thực là tôi đã mất đi một số những người bạn, những tình bạn đã được xây đắp rất là lâu từ thời niên thiếu, và đấy là một điều mà tôi cảm thấy là một người thanh niên tôi rất là sốc vì những điều như thế.
Nữ LS Lê Thị Công Nhân (áo đỏ) tại phiên tòa phúc thẩm ở hà Nội hôm 27/11/2007.
Những sự việc như vậy và ngày hôm nay có vài người bạn học cùng với tôi, họ là những người rất là bình thường thôi, họ đến thăm tôi và tôi thực sự tôi cảm ơn họ về điều đó, bởi vì gia đình thì như anh biết đấy, nói chung là gia đình mình đã theo mình, đấy là cách tôi nói trong tù đấy, trừ những con người quá ư là tội lỗi từ bỏ gia đình thì họ mới bị gia đình bỏ rơi, còn lại thì gia đình luôn theo chúng ta.
Nhưng mà tình bạn thì tôi cảm thấy rằng là xây đắp thì vô cùng khó mà cuối cùng thì nó đã bị mất đi. Vâng, tôi đã mất nhiều tình bạn như vậy và tôi cảm thấy buồn bởi vì tôi nghĩ rằng đối với cá nhân tôi tình bạn là vô cùng quan trọng. Vào ngày hôm nay có những người bạn học rất là quan tâm đến tôi, họ đã đến với tôi rất là vui.
Gia Minh: Thưa Luật Sư, quanh nhà cuả LS thì những người bạn đó đến thì họ có gặp những trở ngại gì không?
LS Lê Thị Công Nhân: Họ cũng có kể với tôi là không gặp trở ngại nào nhưng gặp rất nhiều những gương mặt công an mà họ đã quen thuộc từ mấy năm vừa qua. Chính xác là họ nóí như vậy. Vâng, giống như là những người công an đấy họ muốn xem tôi về đã nhận được sự quan tâm như thế nào cuả gia đình, cuả cộng đồng, cuả bạn bè.
Và họ quan sát như thế trước đã chứ chưa có sự ngăn cản nào những người bạn tôi đến thăm, nhưng hoàn toàn là những gương mặt mật vụ rất là nhiều quanh nhà tôi, vì nhà tôi là nhà tập thể ở trên gác và dưới nhà là nơi để xe. Khu nhà tôi là khu nhà tập thể và họ đứng ở dưới rất là đông
Gia Minh: Vâng. Thưa Luật Sư, đối với những người láng giềng thì ra sao?
LS Lê Thị Công Nhân: À vâng, những người láng giềng thì họ cũng vaò hỏi thăm tôi, nói là "Chúc mừng, chúc mừng cháu, chúc mừng em đã trở về. Nhìn mạnh khỏe thế này là mừng rồi". Họ nói những câu như vâỵ và tôi nghĩ rằng những câu nói đó rất là chân thành, bởi vì trước khi tôi đi tù thì có một số những người hàng xóm họ có những thái độ rất là lạnh lùng, thậm chí là một thái độ hằn học, nhưng mà ngày hôm nay tôi cũng chưa gặp hết họ, nhưng mà tôi gặp một vài người thì nói chung tôi nghĩ thái độ này cũng trở nên bình thường hoá đi một chút.
Tôi không từ bỏ
Gia Minh: Sau khi ra khỏi trại tù rồi thì, nhưng mà cũng rất nhiều quý thính giả cũng đều biết rằng điều kiện ở trong trại giam rất là khó khăn, gian khổ, Luật Sư có thể chia sẻ là điều gì giúp cho LS vượt qua được nhũng điều kiện khắc nghiệt ở trong trại tù suốt cả 3 năm qua, thưa LS?
LS Lê Thị Công Nhân: Biết nói thế nào nhỉ? Đấy như tôi vẫn nói vụ án của tôi là án thái độ, đại khái tôi nói một cách nôm na là như thế. Án hoàn toàn là án thái độ, án tinh thần mà lẽ ra là không nên có những vụ án như vậy và không được phép có, nhưng cuối cùng nó đã có trên đất nước này và tôi là một nhân chứng sống cho sự việc đấy, mà án tinh thần thì như anh biết tinh thần là cái anh không thể đo được, không thể đếm được, không thể cầm nắm, không thể đánh tan vỡ nó đi được, trừ khi chính người chủ cái tinh thần đó người ta bỏ đi. Tôi thì không từ bỏ.
Gia Minh: Hẳn nhiên trước khi ra tù thì LS cũng có nghĩ đến giai đoạn mình sẽ về đến nhà và thời điểm tiếp theo đây thì những điêù LS nghĩ cho những ngày trước mắt này là như thế naò ạ?
LS Lê Thị Công Nhân: Cái này thì có một phần đời sống của cá nhân riêng tư thì tôi nghĩ rằng cũng có thể nói một cách ngắn gọn ví dụ như tôi sẽ đi khám sức khỏe chẳng hạn hoặc là chăm sóc về mặt hình thức cho bản thân một chút, còn về mặt công việc thì tôi không thấy rằng có một sự thay đổi nào về lý tưởng của tôi để từ đó tôi làm nên những việc và vì những việc đó mà tôi đã đi tù. Tôi không từ bỏ.
Tôi không từ bỏ không phải vì tôi ngoan cố, hay là tôi lỳ lợm, hay là tôi sỉ diện, mà tôi không từ bỏ là bởi vì 3 năm tù vừa rồi là khoảng thời gian cực kỳ khác thường trong cuộc đời của tôi. Tôi đã nhận ra một điều là những cái mà tôi đã biết, những cái dẫn đến xúc cảm mãnh liệt là mình phải đấu tranh cho tự do và dân chủ và nhân quyền thì tôi chỉ biết có một phần thôi, và khi vào tù thì tôi biết nốt phần còn lại.
Và tôi cảm thấy rằng là cái việc tôi bị đi tù giống như là một sai lầm của nhà nước này hơn là một cái gì đó thiệt hại đối với tôi. Còn những công việc cụ thể nhất và trước mắt thì quả thực trong hoàn cảnh hiện nay tôi cảm thấy rằng không có quá nhiều sự thay đổi so với trước đây 3 năm khi mà tôi đi tù, cho nên có lẽ cũng không thể nói trước được là mình sẽ làm một việc đó thực sự là hiệu quả, hoặc là chính quy, chuyên nghiệp để mà được kết quả lớn lao, bởi vì cái đó là do hoàn cảnh của xã hội, và thời cuộc bây giờ tôi thực sự cảm thấy không khác mấy so với trước đây tôi đi tù, thậm chí là nhà nước này ngày càng trở nên nghiệt ngã hơn, thì có lẽ cách thức làm việc hoặc là về một phương diện nào đó cũng không tiện nói ra ở đây, thì cũng không có gì đổi mới hơn hẳn.
Gia Minh: Thưa Luật Sư, về cái quang cảnh, khung cảnh mà từ khi LS rời gia đình để đi vào trại giam và trên đường trong ngày hôm nay từ trại giam về, từ nhà tù về nhà thì LS thấy quang cảnh, môi trường có cái gì khác không?
LS Lê Thị Công Nhân: Cái này thì cũng rất là ngắn gọn và rất là hiện thực khách quan thôi, nhãn quan nhìn thấy. Sau 3 năm rôi đi tù thì con đường tôi trở về nó dài 220 kilômét, từ tỉnh Thanh Hoá trong huyện miền núi về đến Hà Nội và đi dọc theo Quốc Lộ 1 là chính, một số đoạn qua nhiều tỉnh Ninh Binh, Hà Nam, Nam Định, rồi về Hà Nội, thì tôi nói một cách ngắn gọn mà câu này nhiều người đã nói rồi, và thực sự tôi thấy đúng như thế: "Có một sự phát triển hơn nhưng cũng không phải là đáng kể lắm, nhưng mà chất lượng và môi trường sống thì giảm sút một cách khủng khiếp".
Và thú thực là trên đường đi về thì tôi mệt mỏi tới mức độ tôi nghĩ giá mà bây giờ đang ngồi trong cái nhà tù ở trại giam số 5 thì có lẽ tôi cảm thấy dễ chịu hơn là ngồi trong cái xe ô-tô với những con người như thế và trong một cái môi trường như thế. Đấy là tôi nói về cái môi trường sống ngoài đường phố. Ở cái nhà tù đó thì đặc biệt nó ở giữa cánh đồng, chung quanh không có nhà máy, khu công nghiệp hay khu dân cư gì cả, nó lại có rừng có núi, đại khái nó rất là trong lành, cả ngày không hề có nghe tiếng xe nào hết.
Vâng tôi thấy có một sự phát triển nói chung về mặt kinh tế nhưng mà sự phát triển đó theo tôi thì cũng không đáng kể lắm, còn môi trường sống thì đi xuống một cách nghiêm trọng. Về đến thành phố tôi cảm thấy ngột ngạt, khó thở và đông người vô cùng và rất là bẩn. Điều đấy làm tôi cảm thấy buồn vì về Hà Nội thì tôi rất là yêu Hà Nội.
Gia Minh: Xin chân thành cảm ơn Luật Sư đã dành cho những giây phút rất là quý báu khi mà LS vừa mới về đến với gia đình. Và một lần nữa xin thay mặt quý thính giả chia vui với LS và mong sẽ còn có nhiêù dịp để được nói chuyện với LS.
LS Lê Thị Công Nhân: Cảm ơn anh.
