Người Buôn Gió 2009/10/26Người nông phu ở nước Vệ đưa vợ đi sinh đứa con đầu lòng, đến nhà thương bị bọn lương y ăn lộc của triều đình gây khó dễ. Nạt nộ hành hạ, hiểu ý nông phu đưa bạc đút lót. Chật vật mãi rồi cũng sinh được con. Do bọn lương ý tắc trách đứa bé bị viêm phổi từ mới sinh, ho hen suốt. Nuôi nấng thật cực nhọc. Kẻ ấy mới than rằng :
- Đến đứa bé mới lọt lòng, nhân chi sơ tính bản thiện. Mới chào đời đã phải gặp cảnh nhiễu nhương, liệu sau này có nguyên bản thiện được không ?
Lời ấy đến tai học giả triều đình nhà Vệ, bọn học giả ấy nói rằng :
- Xã hội nào mà chả có mặt nọ, mặt kia. Phải cố gắng vượt lên, trưởng thành để xây dựng đất nước phồn vinh mới là người có ý chí.
Kẻ nông phu nuôi con đến ngày cắp sách tới trường. Thầy giáo ăn lương triều đình, lúc dạy ở trường thì dấu nghề. khi dạy thêm ở nhà mới dùng ngón nghề ra. Lại giao những bài làm ở trường giống bài dạy thêm ở nhà, học trò đứa nào đi học thêm của thầy thì làm tốt, đứa không đi bị thầy cho điểm kém. Hiểu ý nông phu nai lưng ra làm cho con đi học thêm của thầy. Rồi đủ loại phí xây trường, tham quan, thăm hỏi, quỹ này nọ. Nông phu than rằng :
- Tiên học lễ, hậu học văn. Trẻ con đến trường cốt học đạo làm người trước sau mới trau dồi kiến thức.Giờ lễ toàn là lễ vật, liệu học thế này có thành người tốt hay không ?
Học giả triều đình nhà Vệ vốn toàn kẻ ngồi không một chỗ mà uyên bác, không nỡ trách nông phu hạn hẹp trình độ, mới dạy bảo rằng :
- Xã hội nào chả có mặt nọ, mặt kia. Đi học phải biết gác bỏ những thứ tiêu cực đó mà tiếp thu kiến thức, ấy mới là rèn luyện bản lĩnh.
Nông phu nuôi con ăn học mười mấy năm rồi cũng xong. Đứa con đi làm gặp cảnh tham nhũng, hối lộ, bè phái. Kiến thức chả dùng được vào việc gì vì ở chốn công sở nước Vệ người ta cần dùng những người biết khéo léo, gian dối, hùa theo để trục lợi chứ không cần người có kiến thức. Đứa con than rằng :
- Thế này làm sao mà đóng góp gì cho đất nước được.
Nông phu bấy giờ cũng đã uyên thâm chả kém gì bọn học giả nước Vệ, nói với con rằng :
- Thôi con ạ, mình khéo léo làm sao để tốt cho bản thân mình, cốt để có bổng lộc cho thân mình sướng là được rồi. Chuyện đất nước phát triển có triều đình lo. Con cứ làm theo lời các quan trên, vừa ổn định nền tảng chính trị xã hội, vừa có miếng mỏ về nhà thế không phải là bậc trí giả hay sao ?
Chuyện nhà nông phu đến tai đại thần tuyên huấn Tôn Dưa, ngài nói với các học giả rằng :
- Nông phu ấy thật là hiểu lẽ sống trên đời, nếu ai cũng như vậy thì đất nước ta mới có cơ hội phát triển.
Lời đại thần Tôn Dưa lọt ra ngoài dân gian. Nhiều người tò mò mới đến tìm nông phu tìm hiểu lẽ sống ở đời là gì. Nông phu nói rằng :
- Ở nước Vệ này đơn giản biết triều đình sáng suốt, mà triều đình sáng suốt thì chính sách ban ra cũng tất nhiên là sáng suốt. Những người răm rắp làm theo chỉ thị sáng suốt thì hẳn là người sáng suốt. Còn phản biện, hoài nghi, xét đoán hẹp hòi tất chỉ là bọn kém sáng suốt.
Quan tuyên huấn nước Tề sang Vệ truyền kinh nghiệm giáo dục tư tưởng, khi về kể lại chuyện người nông phu nước Vệ dạy con. Tề Bá Vương nghe xong cười sằng sặc vỗ ngai mà nói :
- Để ngày hôm nay người Vệ phải dạy con như thế, há người Tề ta không phải là sáng suốt hay sao ?
